پژوهش، گذرگاه اصلي توسعه پايدار و عامل محوري پيشرفت

پژوهش، خلاقيت و نوآوري اساسي‌ترين نياز يك جامعه براي رسيدن به پيشرفت، توسعه، رفاه اجتماعي و استقلال واقعي است ،به همين منظور سرمايه‌گذاري دراين امر و هماهنگ نمودن آن با نيازهاي يك كشور گذرگاه اصلي توسعه پايدار و عامل محوري پيشرفت است. روز يي اذر ماه هر سال به نام روز پژوهش نامگذاري شده است .مقوله اي بسيار با اهميت كه متاسفانه اين روزها به آن كمتر پرداخته ميشود.و افراد تا به دانشگاه نروند و اين درس را نداشته باشند كمتر با ان آشنايي پيدا ميكنند. و اين موضوع با اهميت در كتب درسي دوره هاي مختلف تحصيلي از ابتدايي گرفته تا راهنمايي و دبيرستان جايي ندارد.و ايكاش مسئولين امر تعليم و تربيت ترتيبي اتخاذ نمايند تا كودكان دوره ابتدايي با روشهاي اوليه پژوهش آشنا شوند و در مقاطع تحصيلي بعدي اين امر بصورت كاربردي و علمي دنبال شود،تا در زمان ورود به دانشگاه يك فرد آشنا به تحقيق علمي وارد دانشگاه شده و از همان ابتداي ورود تحقيقات خود را بر مبناي صحيح و علمي انجام دهد.نه اينكه فرد پس از گذراندن چندين ترم و در زمان فارغ التحصيلي خود تازه يك مبتدي در امر پژوهش باشد

. درباره اهميت تحقيق همين‌بس كه امروزه مي‌بينيم ميزان سرمايه‌گذاري دراين امر، مهمترين شاخص توسعه يافتگي جوامع براي رسيدن به جامعه دانايي محور است. باتوجه به اين مهم براي نخستين بار در ايران و با عنايت به روح حاكم بر برنامه چهارم توسعه كشور مبتني بر "اقتصاد دانايي محور " كه بر پايه "پژوهش و فناوري "و "ارج نهادن به منابع انساني متخصص " استوار است از سال ي يييييوزارت علوم، تحقيقات و فناوري به منظور گسترش فرهنگ پژوهش در بين آحاد جامعه، اقدام به نام‌گذاري چهارمين هفته آذرماه به عنوان هفته پژوهش نمود. در واقع پژوهش، جستجوي نظام‌مند براي دريافت راز و رمز پديده‌هاست. و در حقيقت بدون اغراق مي‌توان گفت تمام پيشرفت‌هاي نوع بشر به نوعي مديون پژوهش و تحقيق است انسان فطرتا كنجكاو به دنبال شناخت بيشتر حقايق جهان است و پژوهش كليد اين شناخت و گامي موثر براي به حركت در آوردن چرخ عظيم حيات انساني است. از نظر حيات اجتماعي نيز پژوهش راهي براي بوجود آوردن فناوري،توسعه، پيشرفت وافزايش توان توليد كشورهاست. لذا اهميت آن به عنوان مهمترين عامل توسعه در كشورهاي در حال رشد روشن و بديهي است. ارج نهادن به مقام شامخ پژوهشگران و تجليل از پژوهشگران برتر، شناسايي و طرح مشكلات و چالش‌هاي پيش روي پژوهش و فناوري و ارتقاء سطح پژوهش و فناوري در كشور از ديگر اهداف اين اقدام بود. از سال ي ييييياين نام به "هفته پژوهش وفناوري" تغيير يافت. دراين راستا هر سال "هفته پژوهش" با مشاركت بيشتر دستگاههاي اجرايي كشور برگزار مي‌شود. واژه پژوهش وتحقيقات واژه اي شناخته شده براي تمامي صاحبان فكر وانديشه است . فرهنگ تحقيقات نيز آينده نگري را ترسيم مي نمايد. فرهنگ تحقيقات در كشور مي تواند بسترهايي راجهت مطالعه همه جانبه وهمسو با قوانين كه مشتمل بر باورها وقوانين علم مي شوندراپديدآورد .لذا بررسي وضع موجودفرهنگ پژوهش درايران ونقاط قوت وضعف وترسيم وضع مطلوب وراه كارهاي عملي براي دست يابي وتقويت وواشاعه اين فرهنگ و اهميت ونقش پژوهش درروند توسعه آنهم درتمامي ابعاد (سياسي وديني و قانوني واقتصادي) پرداخته و با غلبه بر منش پول گرايي ونگرشي ويژه به يافته ها و منابع علمي وپژوهش مي تواند نقش پژوهش را درتوسعه بيش از پيش نمايان كرد. توسعه پايدار با ساختارهاي علمي وپژوهشي ارتباط مستقيم دارد. تحولات ناشي ازنفوذ علم وفناوري دردنياي امروز بركسي پوشيده نيست واين تحول راميتوان بعنوان يك نكته مسجل درآينده نگري برپايه تحقيق دانست. جهان آينده عصرتكنولوژي اطلاعات به مفهوم عام خواهدبود.محققان وصاحبان انديشه بارهابه بررسي قابليت هاي فرهنگ علمي كشورپرداخته وبانگرشي تازه و تاكيدبرپيشينه واستعدادها وپتانسيل هاي فردي واجتماعي ايرانيان سعي دربررسي نقاط ضعف وقوت موجوددرفرهنگ تحقيقات كشوردرابعاد سياسي,اقتصادي ساختاري وارائه راه كارهاي عملي وعلمي داشته اند . دربعدديني, تاكيد دين برتحقيق وتفحص وسيردرآفاق وتدبردرپديده هاي طبيعي وانساني كه با تقليدگرايي وپذيرش آنچه هست واتكا بر گزاره هاي پيشين (Apriori (كه باتاكيدات ديني سنخيتي ندارد. دربعدسياسي وجودخودباوري ملي- قومي وبهره گيري آن در اشاعه و تقويت انديشه تفكر و تلاش هاي علمي وپژوهشي كه ريشه آنرا مي توان درحركت هاي جمعي تاريخ معاصر يافت كه با بي اعتمادي افراد به يكديگرومقابله با فعاليتهايي كه نيازمند اجتماع بيش ازدو نفراست در تضاد مي باشد. دربعد قانوني , بازنگري وتطبيق قوانين ومقررات ويژه پژوهش ومرتبط بافرهنگ علمي وپژوهشي وهمسو نمودن اين فعاليتها بافرهنگ علمي جهان كه با هنجار شكني علمي سازگاري نداردوميتوان تمهيداتي را در زمينه سازو كارهاي قانوني فعاليت هاي علمي وپژوهشي واشاعه فرهنگ تحقيق پديد آورد.دربعد اقتصادي اهميت به فرآيند تحقيق وتوليد علمي وفني باارزش واختصاص اعتبار لازم كه موجبات تحقيقات وتشويق رادرپژوهشگران آنهم برپايه پژوهش هاي كاربردي واجرايي كه قابليت آينده نگري وبهره گيري ازنتايج آن وجودداشته ومتفاوت باپژوهشهايي باشد كه برپايه خصيصه مصرف گرايي وروحيه منفعت طلبي وغلبه رابطه به جاي ضابطه درفرآيند تحقيق كه آينده اي جزءتحقيقاتي كتابخانه اي رادربرندارد باشد .دراشاره به ابزارهاي موجود مي توان به وجودقابليتهاي محققان ويافته هاي آنان وتكنولوژي آموزشي وانتشارات علمي وپژوهشي ونقش آن درصنايع فرهنگي كشور اشاره وبه پيشنهاداتي نظير وجودويا ايجاد بنگاههاومراكزانتشاراتي خاص پژوهشهاي علمي وسرمايه گذاري درجهت اشاعه فعاليت هاي علمي كه ضعف آن دراستفاده بهينه ازابزارهاي فرهنگي ياهمان صنايع فرهنگي نوين همچون رايانه , راديو, تلويزيون ومطبوعات صنعت چاپ وتكثيرفرهنگ علمي وارتقاء روحيه جستجوگري مشاهده كه نيازمند بازنگري به اين امراست . برگزاري مراسم بزرگداشت هفته پژوهش تقدير از مقالات برتر، تقدير از پژوهشگران نمونه، تقدير از مدير تحقيق نمونه، تقدير از پروژه‌هاي برتر انتشار كارنامه پژوهشي در هر سال از مهمترين برنامه‌هاي اين هفته مي‌باشد به جاست كه دراين هفته مسير انديشه‌هاي ژرف در قالب پژوهش‌هاي بنيادين صورت بحث پذير به خود گرفته و دست مايه انجام پژوهش‌هاي كاربردي شوند تا خواست‌ها و نيازها را پاسخ گويند و راه حل‌هاي بهتر و بيشتري براي مسائل و مشكلات جوامع بشري پيشنهاد كنند و همين جاست كه نقش موثر و سهم به سزاي بخش تحقيقات در روند تحولات جوامع آشكار مي‌شود. در اين جا بايد به اين نكته اساسي اشاره كرد كه تنها نام‌گذاري هفته‌اي به نام پژوهش كافي نخواهد بود، يافتن راه حل‌هاي پايدار براي مشكلات عظيم اقتصادي و اجتماعي مستلزم تعريف و ارائه الگو و مدل توسعه ملي سازگار با فرهنگ، تاريخ و خصوصيات نهادي در هويت هر ملت است. اين مهم بدون انجام پژوهش‌هاي گسترده و مبتني بر اصول علمي، و صرفا با اهداف كاملا كاربردي دست نيافتني است. پژوهش يك روند فعالانه، هشيارانه و سامانمند براي كشف، تعبير و بازنگري پديده‌ها، رخدادها، رفتارها و فرضيه‌هاست. پژوهش همچنين براي استفاده از پديده‌هاي موجود براي دست يافتن به راهكارهاي عملي و فناوري‌ها بكار مي‌رود. به طور معمول پژوهشگر نتايج پژوهش خود را در مجله‌هاي علمي ارائه مي‌دهد. پژوهش در دو بعد يافت پرسش تحقيق و ديگر پاسخ دادن به آن مي باشد نقش پژوهش در توسعه همه جانبه پايدار چنان برجسته و انكارناپذير است كه مي‌توان آن را بدون ترديد نيروي محرك توسعه در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سياست و جامعه دانست. اما علي رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهميت مقوله پژوهش،اين حوزه با دشواري‌هاي ساختاري و عملكردي فراواني مواجه است پس بياييم در روزي كه به نام پژوهش نام‌گذاري شده و هفته‌اي كه متعلق به آن است ، آنچنان كه شايسته است به تحقيق و پژوهش بها دهيم وپژوهش‌گران را كه بهترين و موثرترين نيروهاي خلاق يك جامعه هستند بيشتر ارج گذاشته و آنان را از غربت و مظلوميت نجات دهيم. تحولات زندگي بشر در قرن بيستم نشان از گسترش روز افزون اهميت علم و تحقيق داشت، به ويژه در نيمه دوم اين قرن كشورهاي صنعتي و در حال توسعه با آگاهي از نقش پژوهش در خلق فن آوري و شتاب دهي براي توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقويت و ارتقاي بخش تحقيق نموده اند. از اين روست كه مي توان گفت بين پيشرفت بخش تحقيق و شتاب توسعه فراگير و پايدار در هر كشور ارتباط مستقيم برقرار است. اكنون در ابتداي قرن بيست و يكم قرار داريم و بايد خود را براي چالش هاي فراروي آماده كنيم. كشور ما در آستانه اين قرن با مشكلات عظيم اقتصادي مواجه است، تورم، بيكاري، تركيب جمعيتي جوان، وابستگي به درآمد نفت و نوسان در تصميم گيري ها سياست گذاري هاي مديريتي تنها موارد اوليه فهرست اين مشكلات عظيم اند. تجربه نشان داده است كه يافتن راه حل هاي پايدار براي مشكلات عظيم اقتصادي مستلزم تعريف و ارائه الگو و مدل توسعه ملي سازگار با فرهنگ، تاريخ و خصوصيات نهادي در هويت هر ملت است. اين مهم بدون انجام پژوهش هاي گسترده و مبتني بر اصول علمي، و صرفاً با اهداف كاملاً كاربردي دست نيافتني است. نقش پژوهش در توسعه همه جانبه پايدار چنان برجسته و انكارناپذير است كه مي توان آن را بدون ترديد نيروي محرك توسعه در همه حوزه ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سياست و جامعه دانست. اما علي رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهميت مقوله پژوهش، اين حوزه با دشواري هاي ساختاري و عملكردي فراواني مواجه است. پژوهش، زدودن غبار نشسته بر تفكر و دميدن روحي تازه بر شكوفه‏هاي شور و شوق است. پژوهش، رسيدن به فروغ صبح دانايي و دسترسي پيدا كردن به ضمير ناخودآگاه واژه‏هاي روشن است. پژوهش، پيراهني است از جنس روشني بر پيكر زنگار گرفته زمان. اي كاش انسان، اين وامانده‏ترين واژه مي‏توانست يك بار ديگر به تلاطم درآيد و به تكاپو برخيزد و در ژرفاي فانوس‏ها غوطه‏ور شود! اي كاش مي‏شد كه برق تجلّي در آينه جان‏هايمان به جريان درآيد و انگيزه خفته در پيكرمان را بيدارد سازد! پژوهش پلي است كه با آن مي‏توان با قاره‏هاي پهناور علم و عشق ارتباط برقرار كرد. پژوهش، پويايي پروانه‏واري است كه جرأت تمام شمع‏ها را به آتش مي‏كشد، تا بال‏هاي بي‏پرواي خويش را بالاتر از تمام احساس‏ها به دست احساس جستجوگر بادها دهد. پژوهش، پاك كردنِ علامت‏هاي سؤال و تعجب از ذهن واژه‏ها و جواب صريح و صحيح دادن به سئوالات مسكوت تاريخ است. پژوهش، جنجالي است كه انسان‏هايي چون "ژان مولير" و "وان گوك" در گوش خاموش و خالي لحظه‏ها ريختند. تا زمان را به تفكر و تعجب برانگيزند. پژوهش، پويايي پيوسته‏اي است كه در پوست خود نمي‏گنجد، لبخندي است كه "لئوناردو داوينچي" بر روي لبان "ژوكوند" نقش كرد، تا تكاپوي "انسان" به دست فراموشي سپرده نشود. دين اسلام اقيانوسي بي‏كران از دانايي و علوم مختلف را بر روي انسان مي‏گشايد. اهميتي كه دين اسلام به انديشه، علم‏آموزي و پژوهش داده است بسيار شايان توجه است. كتاب‏هاي مذهبي از قرآن و نهج البلاغه گرفته تا ساير كتاب‏هاي حديثي، سرشار از علوم مختلف و دانستني‏هاي گوناگون است و بر عهده دانشمندان اسلامي است كه در اين اقيانوس بي‏كران غوص كنند و مرواريدي از دانايي به قدر توان خود به جامعه اسلامي هديه كنند. آموختن علم دين برتر از آموختن علوم دنيوي است. علوم ديني جستجو در كلام وحي و معصومين است و اين برتر از پژوهش در علوم مادّي و تجربي است. هرچند شناخت علوم دنيوي نيز ضروري و ارجمند است، امّا از آنجا كه هدف از اصل آفرينش، شناخت خدا و عبادت و بندگي اوست، جستجو در اين وادي داراي ارج و بهاي بيشتري است و علوم دنيوي و مادي نيز تا آنجا بها دارد كه در راه خدا و به ياري خدا صورت گيرد و اينجاست كه مقام طلب علم از مقام عبادت خدا به مراتب بالاتر و والاتر است. آن‏كه قدم به ديار پر نور علم مي‏گذارد و بال به سوي آسمان دانستن و شناختن مي‏گشايد، آنگاه به نور راه مي‏يابد كه شايسته چنين گام نهادن و بال‏گشودني باشد. در كلام روشن رسول اكرم حضرت محمّد(ص) جستجوگر راستين چنين توصيف شده است: "آن‏كه علم را براي خدا بخواهد هيچ دري از علم بر او گشوده نگردد جز آنكه در نفسش فروتني افزون شود، با مردم تواضع بيشتر كند، ترسش از خدا فزوني گيرد و اجتهادش در دين وسعت يابد. او كسي است كه علم را بياموزد و بياموزاند". امّا آنكه علم را براي دنيا بخواهد يا براي منزلتي در ميان مردم يا مقامي نزد سلطاني، دري از علم بر او گشوده نگردد، جز آنكه خود را بزرگ پندارد، در ميان مردم تكبر كند، نسبت به خدا مغرور شودو در دين جفا كند. او كسي است كه از علم نه خود سود كند و نه ديگري را سود مي‏بخشد. استاد شهيد مرتضي مطهري ستاره‏اي است كه در دنياي علم و آگاهي به روشني درخشيد و نمونه‏اي برجسته، پرتلاش، هدفمند و متعهد در ميان پژوهشگران بود. امام عزيزمان خميني (ره )تمام آثار آن بزرگوار را بدون استثنا مفيد و خواندني مي‏دانند. دانشمند شهيد ما با اتكا به قدرت لايزال الهي قدم در راه پژوهش نهاد و آبشاري زلال و ريزان از دانستني‏هاي گرانقدر و نكات ارزشمند در پيشِ چشمِ آيندگان جاري ساخت. امروز در روز پژوهش تلاش‏هاي گرانقدر او را سپاس مي‏گوييم و آثار ارزشمندش را ارج مي‏نهيم و از چراغ‏هاي روشني كه برافروخت روشني مي‏گيريم. روز پژوهش ـ كه روز افتخار ايران اسلامي است ـ گاهِ ارج نهادن به مقامِ شامخِ عالمان و بزرگانِ عالمِ پژوهش است؛ كساني چون علامه حلّي، شيخ مفيد، علامه مجلسي، علامه طباطبايي، علامه جعفري و بسياري ديگر از ستارگان عالم علم كه چون خورشيد درخشيدند و نورشان همچنان به عالم علم روشني مي‏بخشد؛ بزرگ‏مرداني كه تمام لحظات عمر را صرف جستجو كردن، يافتن و دانستن كردند و ثمره عظيم آن همه تلاش را بي‏هيچ دريغي به آيندگان تقديم داشتند. هديه‏هاي گرانقدرشان را قدر بدانيم و تلاش عالمانه‏شان را سپاس گوييم. اهميت پژوهش در بيانات حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آيةالله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در آغاز مجدد درس خارج، طي سخناني حوزه هاي علميه را به توجه جدي در امر تحقيق، پژوهش، تعليم و تعلم در رشته هاي گوناگون علوم اسلامي، بويژه تلاش براي پيشرفت فقه و فقاهت و طرح انديشه هاي جديد بر اساس مباني فقاهت، تبليغ معارف و حقايق ديني در داخل و خارج كشور، فهم و اطلاع از مسائل و تحولات عالم فرا خواندند و بركسب هر چه بيشتر تقوي و معنويت و دوري از ظواهر و زخارف دنيوي تأكيد كردند. حضرت آيةالله خامنه اي با تأكيد بر اينكه فضلا و طلاب حوزه هاي علميه بايد تحقيق، تعليم و تدريس را كار اول خود بدانند و به آنها اهتمام ورزند ، فرمودند: بايد در حوزه ي علميه قم و ديگر حوزه ها، به تحقيق و پژوهش در علوم گوناگون اسلامي بويژه فقه، اصول و رجال ميدان داده شود و طلاب و فضلا به مسائل جديد و مورد ابتلاي جامعه بپردازند و سنت اجازه ي اجتهاد توسط بزرگان حوزه به طلاب، مجددا احياء شود. رهبر انقلاب اسلامي ضمن تأكيد بر اهميت امر تبليغ در حوزه هاي علميه، فرمودند: امروز شرايط تبليغ اسلام در جهان،بيش از هر زمان ديگر فراهم است و حوزه هاي علميه بايد به اين امر مهم بدقت توجه كنند. امروز مسلمانان در دورترين نقاط جهان از جمله جمهوريهاي مسلمان نشين شوروي سابق، تشنه ي حقايق و معارف اسلام هستند و اسكتبار نيز با تمام توان، عليه اسلام تبليغ ميكند، از اينر طلاب و فضلاي حوزه هاي علميه بايد خود را براي نشر و گسترش معارف اسلام در داخل و خارج كشور آماده كنند. حضرت آيةالله خامنه اي ضمن اشاره به اينكه موضوع شناسي، يكي از لوازم اساسي فقاهت و اجتهاد صحيح است، فرمودند: طلاب علوم ديني بايد نسبت به تحولات جهاني آگاهي كامل داشته باشند و حوزه هاي علميه ميبايست از راههاي مختلف همچون ارائه آموزشهاي لازم، انتشار نشريات مفيد و استفاده از انديشمندان مطلع، طلاب و فضلا را نسبت به مسائل روز آگاه كنند. مقام معظم رهبري حوزه هاي علميه را نهادي ريشه دار و متكي به خود دانستند و فرمودند:همانگونه كه حوزه ها تاكنون از همه ي جهات مستقل و متكي بخود بوده، در آينده نيز بايد اين استقلال حفظ شود. البته اين امر به معني عدم همكاري و ارتباط با حكومت و نظام اسلامي نيست. بلكه حوزه هاي علميه بايد همواره بر پشتيباني و حمايت خود از نظام اسلامي افزوده و ارتباط و همكاري خود را با دولت اسلامي روزبروز مستحكم تركنند. رهبر انقلاب اسلامي حفظ استقلال حوزه ها را در گرو مشاركت فعالانه ي اساتيد و فضلاي حوزه دانستند و افزودند: اداره ي امور حوزه بايد توسط اساتيد وعلماي حوزه انجام گيرد و آنان اين كار را بر ديگر امور ترجيح دهند. حضرت آيةالله خامنه اي در ادامه ي بياناتشان، بر نقش بر جسته ي حضرت امام خميني رضوان الله تعالي عليه و انقلاب اسلامي در ارتباط با حوزه هاي علميه تأكيد كردند و فرمودند:امام و انقلاب برحوزه هاي علميه حق حيات دارند كه هيچگاه نبايد فراموش شود. اگر امام و انقلاب نبودند، دشمنان اسلام، حوزه هاي علميه را نابود ميكردند ولي امام و انقلاب به حوزه ها آبرو و شخصيت بخشيدند. طلاب انقلابي و جبهه رفته و كساني كه امروز در خدمت انقلاب و نظام اسلامي هستند، بايد در حوزه هاي مورد توجه قرار گرفته و به مجاهدات و خدمات آنان ارزش و بهاي لازم داده شود. مقام معظم رهبري همچنين در بخش ديگري از سخنان خود از حضرت آيةالله العظمي خويي(ره) ياد كردند و ايشان را بعنوان يك محقق، مؤلف و مدرس بزرگ كه بجز مرجعيت در رشته هاي مختلف علوم اسلامي به ويژه فقه، اصول و رجال، برجسته بودند، مورد تجليل قرار دادند. حضرت آيةالله خامنه اي در پايان بياناتشان طلاب و فضلاي حوزه را به تقوي، معنويت، اخلاق اسلامي، حفظ زيّ طلبگي، فريب نخوردن در مقابل ظواهر و زخارف مادي و تقليد نكردن از اهل دنيا فرا خواندند. تاثير شبكه ي اينترنت بر فعاليت هاي علمي و پژوهشي چهارپنجم جامعه ي آماري بيشتر به منظور انجام كارهاي علمي و پژوهشي از شبكه ي اينترنت استفاده مي كنند. چنانكه 34 درصد براي انجام كارهاي آموزشي و پژوهشي و 31/6 درصد براي دسترسي به منابع و روزآمدكردن اطلاعات بوده است. توليد و ارائه آثار علمي و پژوهشي جامعه مورد پژوهش بيشتر به شكل مقاله بوده است كه بهره مندي از شبكه ي اينترنت در تهيه مقاله با 56/7 درصد و كتاب 8/9 درصد است. مقايسه استفاده از اينترنت در تهيه و توليد آثار علمي و تخصصي نشان مي دهد كه از 36 درصد كل مقاله ها، 15/7 درصد، از 5/5 درصد كتاب ها،3 درصد، از 16/2 درصد طرح ها، 5/8 درصد و از 14 درصد همايش ها، 4 درصد با بهره گيري از خدمات شبكه ي اينترنت صورت گرفته است "بسياري از متخصصان و صاحبنظران حوزه هاي علوم مختلف اينترنت را شبكه ي جهاني شبكه ها تعريف كرده اند. شبكه ي كه امكان ارتباط با يك ديگر و دسترسي به منابع اطلاعاتي را در سطح جهاني فراهم مي كند. پژوهش گران و نويسندگان زيادي معتقد به تاثير بالقوه و واقعي شبكه اي الكترونيكي بر جنبه هاي مختلف رفتار و كردار انسان عصر حاضر مي باشند (آصفي زاده، علم الكترونيك و كامپيوتر، 15)در سال هاي اخير با رشد تصاعدي اينترنت، فرصتي كم نظير براي محققان و پژوه شگران براي جمع آوري سريع و گسترده اطلاعات در زمينه هاي گوناگون فراهم آمده است. هم اكنون اين وسيله ي ارتباطي، به خاطر افزايش استفاده و دسترسي تعداد زيادي از كاربران بالقوه در امر پژوهش امكانات و تسهيلات خاصي براي محققان و پژوهش گران فراهم كرده است. بنابراين به نظر مي رسد هرچه تعداد بيشتري از اعضاي هيئت علمي و پژوهش گران به اينترنت دسترسي داشته باشند، اهميت آن در راستاي اجراي امر تحقيق و پژوهش افزايش مي يابد. در صورت استفاده صحيح مقتضي، اينترنت تامين كننده ي يك مكانيسم سريع، مقرون به صرفه و كارا براي جمع آوري اطلاعات است. شبكه ي اينترنت را مي توان يكي از مهمترين منبع و ابزار براي انجام فعاليت هاي پژوهشي و علمي به شمار آورد، در واقع در شرايط كنوني پژوهش گران هر حوزه مي بايست به خوبي از شبكه ي اينترنت در حوزه تخصصي خود، از دامنه و كاربرد آن آگاهي داشته باشند. عدم آشنايي و استفاده از شبكه ي اينترنت به معناي ناديده گرفتن پيشينه ي پژوهشي و احتمالا دوباره كاري در فرايند پژوهش است. اهميت اين موضوع به اندازهي است كه برخي پايگاه هاي اطلاعاتي كاربردي و مهم نظيرMEDLINE ، چكيده پايان نامه هاي دانشگاهي، پروانه ي ثبت اختراع آمريكا و اروپا، پايگاه اطلاعاتيERIC و غيره هم اكنون از طريق شبكه جهاني وب قابل دسترس مي باشند.به نظر مي رسد هدف اصلي دسترسي رايگان چنين پايگاه هاي اطلاعاتي از سوي عرضه كنندگان و توليدكنندگان آن، كمك به ارتقا سطح تحقيقات و نيز جلوگيري از دوباره كاري در فرايند فعاليت هاي علمي و پژوهشي در سراسر جهان مي باشد (پژوهش نامه اطلاع رساني، 1380، 10).امروزه شبكه ي جهاني وب، يكي از مهمترين اطلاعاتي براي دسترسي به پايگاه هاي اطلاعاتي رايگان و غير رايگان به شمار مي آيد. تقريبا كليه ناشران برجسته پايگاه اطلاعاتي نظيرplatter Silver وBowker كه در گذشته محصولات خود را بر روي ديسك فشرده عرضه مي كردند، هماينك محيط وب را به منزله ي بهترين بستر براي ارائه پايگاه هاي اطلاعاتي خود مورد توجه قرار داده اند (پژوهش نامه اطلاع رساني، 1380، 2). تحولات بزرگي در هزاره ي سوم در دستيابي به دانش و اطلاعات فراهم آمده است، سهولت ارتباط، دسترسي گسترده و نسبتا ارزان و همگاني شدن استفاده از اطلاعات، منجر به تغييرات اساسي در انديشه ها و عملكردها شده است. اين تحولات، تاثير عميقي در آموزش عالي بر دانشگاه ها، موسسه ها و مراكز علمي و فرهنگي و بر تمامي اجزاي آن چون اعضاي هيئت علمي، پژوهش گران، دانشجويان و نيز روشهاي يادگيري، آموزش، پژوهش، كتابخانه ها و منابع اطلاعاتي گذاشته است. تكنولوژي، ارتباطات را ساده تر و گسترده تر ساخته است. و "اينترت به منزله ي يكي از بزرگترين شبكه ها، ارتباط بين دانشمندان و محققين را بدون توجه به بعد زمان و مكان فراهم كرده است" (گرالا، 1996، 139). با توجه به قابليت هاي خاص اين شبكه و با استفاده مناسب از آن، ميتوان به برخي موانع موجود بر سر راه ارتباطات و اشاعه ي اطلاعات غلبه كرد و در هزينه، وقت و نيروي انساني صرفه جويي نمود. پيشينه ي پژوهش در ايران روش پژوهش پيمايشي تحليلي و با استفاده از سه نوع پرسش نامه بر اساس جامعه ي آماري بوده است. استخراج اطلاعات پرسشنامه ها به كمك نرم افزارSPSS با استفاده از مجذور كاي تجزيه و تحليل شده است. يافته ها نشان ميدهد كه 82/8 درصد مسئولان مراكز و 77/1 درصد كاربران شبكه، تعداد مراكز متصل به شبكه ي اينترنت را كافي نمي دانند. 45/4 درصد كاربران هزينه استفاده از شبكه را بسيار سنگين مي د انند. 26/7 درصد كتابداران و 44/8 درصد مسئولان با نحوه ي ذخيره و بازيابي اطلاعات از اينترنت تا حد زيادي آشنايي دارند. 48/6 درصد كاربران ميزان قابليت دسترسي به اطلاعات شبكه را در داخل كشور در حد كم مي دانند و تنها 6/2 درصد آنها اين ميزان را در حد زياد ذكر مي كنند. 31/8 درصد كاربران با كاربردHTML وHTTP آشنايي ندارند. 46/6 درصد مسئولان و 57/8 درصد كتابداران استفاده از شبكه مشكل خطوط را در حد زياد مي دانند. 47 درصد مسئولان و 62 درصد كتابداران استفاده از شبكه رابراي رفع مشكلات اطلاع رساني تا حد زياد مي دانند. 61/6 درصد كاربران از پست الكترونيك، 44/1 درصد از وب جهاني و 30/4 درصد از بانك هاي اطلاعاتي استفاده مي كنند محمد گلابيان (1379) در پايان نامه كارشناسي ارشد خود با عنوان "بررسي تاثير پست الكترونيكي بر فعاليت هاي علمي اعضاي هيئت علمي دانشگاه هاي ايران" پرداخته است. اين تحقيق به روش پيمايشي انجام شده و براي گردآوري داده ها، از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه ي مورد بررسي شامل تمامي اعضاي هيئت علمي دانشگاه هاي زير پوشش وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بوده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد نيمي از كاربران از پست الكترونيكي استفاده مي كنند. 70 درصد استفاده كنندگان داراي درجه ي دكترا و فارغ التحصيل خارج هستند. كاربران پست الكترونيكي را وسيله تازه اي براي كسب اطلاعات علمي مي دانند و آنها كه از پست الكترونيكي استفاده مي كنند، آثار علمي بيشتري را منتشر كرده اند . روز پژوهش بر همه پژوهشگران كه به نام خدا، با ياد خدا و براي خدا در تلاشند گرامي باد. منابع محمد كامراني اقدام - روز پژوهش بيانات حضرت آيةالله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در آغاز مجدد درس خارج نقش پژوهش در روند توسعه